Ik dacht het niet…!
Het is voor veel organisaties nog steeds een heikel punt; toegeven dat je medewerkers omvallen door stress-gerelateerde klachten en langdurig ziek thuis zitten. Het voelt voor een heleboel ondernemers aan alsof zij gefaald hebben in hun bedrijfsvoering terwijl het bedrijf floreert. “Zijn mijn medewerkers dan niet gelukkig hier?”, hoorde ik onlangs een directeur-eigenaar zich hardop afvragen. Zij voegde er aan toe:”Iedereen werkt hard mee aan het succes van de onderneming dus daar kan het ‘m toch niet in zitten?”.
Wat deze directeur-eigenaar zich niet realiseerde was dat ze de spijker op de kop sloeg met deze opmerking. De medewerkers zijn heel loyaal aan haar onderneming en dat heeft vooral te maken met het feit dat zij ze het gevoel geeft dat ze ‘mede-ondernemer’ zijn. Dit resulteert in een ongeremde werklust bij de medewerkers die zeer bereid zijn om ’s avonds en in de weekeinden nog wat werk te verzetten, snel iets oppakken wanneer dit van ze gevraagd wordt en ‘nee’ zeggen past niet in hun woordenboek.
Werk-gerelateerde stress hoeft niet altijd te betekenen dat het negatieve stress is. Ook in bedrijven die fantastisch draaien en waar medewerkers graag aan de slag zijn, komt werk-gerelateerde stress voor. Een deadline die gehaald moet worden of iets dat er plotseling tussendoor komt, kan zorgen voor stress.
Hormoonhuishouding van slag
Stress zorgt er voor dat adrenlaine en noradrenaline worden aangemaakt; hormonen die noodzakelijk zijn om kortstondig te kunnen pieken. Deze hormonen bouwen zich even zo snel af als dat ze opgebouwd worden en dus is het lichaam maar korte tijd onder invloed hiervan.
Waar het (vaak) ‘fout’ gaat, is dat tijdens deze perioden van stress ook het hormoon cortisol wordt aangemaakt. Cortisol zorgt ervoor dat het lichaam in de ‘overlevingsstand’ gezet wordt. DIt is van pure noodzaak wanneer men in gevaar is. Vanuit de oudheid is dit ook het teken dat het lichaam maar één ding te doen heeft; hoe te overleven in deze situatie? Samen met adrenaline en noradrenaline zorgt het ervoor dat we overleven. Bij top-sporters zien we dezelfde uitwerking; kortstondig kunnen pieken om die top-prestatie te behalen waarna het lichaam de hormonen weer afbouwt tijdens de rustperiode die erop moet volgen.
Cortisol is een hormoon dat een langere spiegel heeft, dus langer in het lichaam aanwezig is en dus actief blijft. Cortisol wordt aangemaakt door de bijnieren en blijft ongeveer twee dagen actief in het lichaam waar na het afgebouwd wordt. Afbouwen lukt prima als de stress-niveaus ook afzakken. Echter als er geen rust komt, blijft de productie van cortisol dus steeds door gaan.
Echter als de stress aan houdt, blijft het cortisol-gehalte hoog. De bijnieren blijven dan constant het hormoon aan maken. Wanneer dit langdurig aan houdt, kunnen de bijnieren uitgeput raken. Een bijnier-uitputting is één van de kenmerken die we vaak zien bij een burn-out. Overigens is het cortisol-gehalte constant en kent geen hoogteverschillen en kan dus niet gebruikt worden om de diagnose burn-out te stellen. Echter de tijdsduur waarin het aanwezig blijft in het lichaam is wél weer bepalend.
Waar kies jij voor..?
Het gevolg van langdurige blootstelling aan werkgerelateerde stress heeft heel vaak langdurig ziekteverzuim tot gevolg. Veel organisaties hebben geen beleid opgesteld omtrent het opvangen van een medewerker die plotseling langere tijd niet meer inzetbaar is. Ook zie ik veel bedrijven die liever niet hierover praten omdat het de organisatie kwetsbaar maakt en aan klanten het verkeerde beeld kan geven.
Dit zijn de verkeerde beredeneringen want wanneer een bedrijf pro-actief bezig is met het voorkomen van burn-out en zich inzet om duurzame inzetbaarheid van haar medewerkers te ondersteunen door bijv. een gezondere leefstijl te promoten, wordt dit vaak door de buiten wereld als ‘krachtig’ gezien.
Als mens doen wij nu eenmaal liever zaken met iemand die zich goed heeft voorbereid op dit soort situaties dan waneer een bedrijf dit liever stil houdt en onder het tapijt veegt.
Achterkant van een sigarendoosje
Je hoeft geen roker te zijn – ben ik ook niet – om te kunnen uitrekenen wat een medewerker die met burn-out thuis is komen te zitten jou als werkgever gaat kosten. We beginnen sowieso bij het doorbetalen van het salaris waar je geen arbeid voor terug krijgt, dan komt er meer werkdruk op de andere medewerkers die op hun beurt ook kwetsbaarder worden en vatbaar voor overspannenheid of zelfs een burn-out. Vervolgens kost een vervanger vaak 2x het salaris omdat je die inhuurt via een extern bureau en die moet ook ingewerkt worden en dat kost tijd. En tijd is geld.
Dus beste werkgever, wát ben je nu liever kwijt..? Een éénmalig bedrag aan een traject waarmee ál je medewerkers jaren vooruit kunnen of hoge kosten per werknemer die langdurig uit valt – om nog maar te zwijgen van de prijs van een reintegratie-traject per medewerker wat overigens enkele maanden in beslag kan nemen.